Stap 1: Wat is het einddoel?

Wat wil je kunnen of leren? Wat is je doel?

Stap 2: Welke tussenstappen kan ik nemen om dat doel te bereiken?

Hoogbegaafde kinderen kunnen goed analytisch denken, een leerproces opdelen in stappen daarnaartoe is een goede uitdaging en nog best moeilijk. Enige hulp hierbij kan geen kwaad. Schrijf het op, dan wordt het nog concreter.

Stap 3: Gun jezelf tijd.

Dit is belangrijk om reële verwachtingen te hebben van jezelf: een proces betekent per definitie dat het tijd kost. Misschien doorloop je het proces sneller dan sommige anderen, het blijft niettemin  een proces.

Stap 4: Gun jezelf mislukking

Ga niet voor foutloos, laat gebeuren wat nodig is om een stap verder te komen. Houd voor ogen dat je er beter van kunt worden en vooral: een fout betekent niet dat je als persoon bent mislukt. Het zegt iets over de mate van beheersing van een vaardigheid. Verder niet.

Stap 5: Durf te leren van je fouten

Deze lijkt logisch maar in de beleving is het dat misschien helemaal niet. Fouten maken mag. Anderen mogen het, jij ook (ook al ben je hoogbegaafd).

 Stap 6: Snappen ≠ kunnen

Een heel belangrijk besef voor met name hoogbegaafde kinderen. Dat je iets snapt, verstandelijk begrijpt, betekent nog niet dat je het ook beheerst. Dit leidt vanzelf naar stap 7.

Stap 7: Oefenen levert wat op!

Ja ja, we weten het wel, maar is dit niet iets dat meer geldt voor anderen? Jij hebt je toch alles meteen eigen gemaakt tot nu toe? Jij hoeft toch niet te oefenen? Eh, jawel. Ook jouw hersens werken zo dat je vaardigheid, routine en snelheid krijgt door herhaling, oefenen dus. Dat is niet iets om je voor te schamen, dat is een neurologisch gegeven.

Stap 8: Durf hulp te vragen

Je hoeft het niet alleen te doen hoor. Mensen zullen je graag helpen als dat nodig is. Hulp vragen is een teken van kracht, niet van zwakte.

Stap 9: Je hoeft het niet meteen te kunnen

Dit is eigenlijk een herhaling en samenvatting van de vorige stappen. Iets om je steeds goed te realiseren.

Stap 10: Vier je successen!

Een succes kan het bereiken van een tussenstap zijn. Vieren kan het vertellen van je succes aan iemand zijn. Je mag oprecht blij zijn als je een (tussen)doel hebt bereikt. Want je hebt je best ervoor gedaan.

Hilde Cromjongh

Kolibrie TalentCoaching

“Een oude man met tien zonen riep hen bij elkaar vlak voordat hij zou sterven. Hij nam tien eetstokjes en vroeg aan elk van de tien jongens om één stokje door te breken.

Dit deden ze met groot gemak. Opnieuw nam de man tien stokjes, maar deze keer bundelde hij de stokjes samen. Hierna vroeg hij aan iedere zoon om de stokjes te breken.
Geen van hen kon de bij elkaar gebonden stokjes breken, hoe hard ze het ook probeerden. De wijze oude man sprak toen: “Elk van jullie is als een eetstokje. Éen is gemakkelijk te breken…maar als jullie je verenigen en samenwerken dan is jullie kracht zo groot dat je niet gemakelijk zult breken…!”

1. Samenwerking kan leiden tot grootste dingen. Kun je een paar voorbeelden noemen?
2. ‘Het geheel  is meer dan de som van de delen’. Wat wordt hiermee bedoeld? Kun je dit verklaren?
3. Wat is er nodig voor een goede samenwerking?

Assertiviteit komt voort uit het kennen van je eigen waarde, je hebt de moed om op te komen voor dat wat volgens jou juist is.

Je eigen grenzen ontdekken kan met het afmaken van een aantal zinnen:

1. Anderen mogen niet... 

( .... ongevraagd aan m'n spullen zitten, me voor schut zetten waar anderen bij zijn....enzovoort

2. Ik heb het recht te vragen om...

(... tijd voor mezelf, hulp bij een klusje...)

3. Om mijn tijd en energie te beschermen mag ik gerust...

(...nee zeggen wanneer iemand een (speel)afspraak met me wil maken, kiezen voor dat wat ik wil doen...)

Met deze vragen kun je ontdekken waar je eigen grenzen liggen.

Al sinds Socrates wordt ons gevoel voor rechtvaardigheid neergezet als een briljant idee ontsproten aan de menselijke geest. Dat mag zo wezen, maar twee nieuwe dierstudies bevestigen nu dat we niet de enige soort zijn die van eerlijk delen houdt.

Primatoloog Frans de Waal:

Het begon allemaal met een proefje dat ik wel vaker beschreven heb – het filmpje ervan is op internet al miljoenen malen bekeken. Een aapje werkt lustig aan een eenvoudige taak waarvoor ze komkommerschijfjes krijgt, totdat haar buurvrouw voor hetzelfde werk wordt beloond met druiven. Daarop gaat het eerste aapje kwaad met haar komkommers gooien, alsof die elke waarde verloren hebben.

Zoals zo vaak wanneer de wetenschap iets nieuws ontdekt, werd deze reactie aanvankelijk afgedaan alsof ze niks met fairness te maken had. Er moest een andere reden zijn, zoals zin in druiven. Maar als onze aapjes komkommer ontvangen terwijl er druiven pal voor hun neus staan, reageren ze nauwelijks. Het gaat erom dat iemand ánders de druiven krijgt.

Inmiddels zijn dezelfde studies gedaan met mensapen en honden, en nu is er dan eindelijk een met kraaiachtigen. Een Oostenrijks onderzoek met kraaien en raven stelde vast dat de vogels weigerden te werken wanneer hun maatje een betere beloning kreeg zonder er ook maar een snavel voor te hebben hoeven uitsteken.

Inspanning lag dus gevoeliger dan beloning. Sociale dieren hebben een hekel aan ongelijke behandeling. Vooral natuurlijk als ze minder krijgen dan een ander, hetgeen ook bij de mens de eerste reactie is. Iedereen met twee kinderen kan het uitproberen door het ene kind een groter stuk chocolade te geven dan het andere.

Het tweede nieuwe onderzoek toont dat onze naaste verwanten, de mensapen, een stap verder gaan. Ze reageren op ongelijkheid van een hogere orde. Mensen protesteren soms tegen overbetaling. Merkwaardig, want wat is er mis met een voordeeltje? Maar als je beter behandeld wordt dan anderen kunnen er fricties en jaloezie ontstaan. Om dat te vermijden nemen mensen niet alle beloningen aan, ook al zijn die nog zo goed.

Chimpansees blijken al net zo te denken. De ene chimpansee krijgt een stukje komkommer, de andere een druif – en wie weigert de beloning? Soms is het de laatste, die wacht tot dezelfde lekkernij ook aan de ander wordt verstrekt.

Laatst hebben we zelfs het bekende ‘ultimatumspel’ op chimpansees toegepast. Dat spel wordt met mensen gespeeld door iemand te vragen geld met een ander te delen. De verdeling moet echter worden goedgekeurd door de ander. Indien die weigert, staan beide partijen met lege handen. Onder zulke omstandigheden kiezen mensen meestal een gelijke verdeling.

We lieten een chimpansee kiezen tussen gekleurde plastic buisjes. De ene kleur leverde bijna alle plakjes banaan aan degene die de keuze maakte, terwijl de andere kleur leidde tot een gelijke verdeling van het lekkers met de partner. Maar dan moest de partner wel het buisje aannemen van de ander en zo diens keuze aanvaarden. In deze proef gaven chimpansees de voorkeur aan eerlijk delen; net als trouwens de kinderen met wie we het spelletje speelden.

Is er eigenlijk wel enig verschil tussen hoe mensen en mensapen aankijken tegen rechtvaardigheid? Voor degenen die rechtvaardigheid graag als idee zien, als product van honderden jaren reflectie door grote geesten, ligt hier een aardige uitdaging.


Frans de Waal, hoogleraar psychologie en columnist Psychologie Magazine